Sinds kort ben ik de gelukkige eigenaar van een Grainfather brouwsysteem. In dit artikel zal ik mijn ervaringen met dit systeem met jullie delen. 

Wat is een Grainfather?

Voor jullie die niet weten wat een Grainfather is: een Grainfather is een halfautomatisch brouwsysteem gebaseerd op een combinatie van RIMS en Brew-In-A-Bag. Het systeem bestaat uit 1 elektrisch verwarmde ketel met een binnenketel (de moutkorf) met een geperforeerde bodem. De mout gaat in de moutkorf, waarna de geïntegreerde pomp het wort van onder de geperforeerde bodem pompt en bovenop het graanbed terug brengt. Zo ontstaat, net als in een HERMS, een stroming door de mout heen. Het wort wordt gefilterd tijdens het maischen en enzymen en mout komen goed met elkaar in contact.

Na het maischen til je de moutkorf omhoog en zet hem vast bovenaan de buitenketel. Het wort stroomt uit de bostel en het spoelen begint. Na het spoelen til je de moutkorf van de buitenketel en kun je gaan koken. Het hele brouwproces vindt plaats in 1 ketel, wat het systeem zeer geschikt maakt als je weinig ruimte tot je beschikking hebt. Je hebt alleen nog een aparte heetwaterketel nodig voor het spoelwater. Hieronder vind je een aantal foto's om het geheel te verduidelijken.

De verwarming is, zoals gezegd, elektrisch en wordt gestuurd met een thermostaat. [EDIT]Vanaf begin 2017 wordt de Grainfather geleverd met een nieuwe controller. Zie voor meer hierover HIER. [/EDIT]  De thermostaat is eenvoudig in te stellen op de waarde van je volgende maischstap. De capaciteit (volume van het wort voor koken) is 30 liter en de maximale stort is 9 kg mout. Bij de Grainfather wordt een tegenstroomkoeler geleverd. 

Waarom een Grainfather?

In mijn HERMS maak ik meestal 27 tot 30 liter wort, maar eigenlijk wil ik toe naar kleinere batches, zeker voor zwaardere bieren. Ik krijg dan meer variatie in bieren en ik kan vaker brouwen. In mijn HERMS kan ik eigenlijk geen kleinere batches maken, want dan wordt het filterbed al snel te dun. Daarnaast wil ik, sinds we zonnepanelen hebben, liever over op een elektrisch systeem, omdat ik dan kan brouwen zonder fossiele brandstoffen te gebruiken. De Grainfather is geschikt voor batches van 15 tot 26 liter (wort na koken en koelen). Bij een vergelijkbaar, maar veel duurder systeem (de Speidel Braumeister) moet je kiezen tussen een 20 of een 50 liter systeem. De ene is voor mij te klein en de andere te groot. Bovendien vind ik de Braumeister veel te duur. Wat volume betreft is de Grainfather voor mij precies goed.

Opbouwen

Als je de Grainfather thuis krijgt, moet je hem eerst nog afmonteren. Veel onderdelen zijn los meegeleverd. Het monteren wordt echter in de bijgesloten handleiding duidelijk uitgelegd en het was dan ook een fluitje van een cent. Het werkje was in 20 minuten gepiept. Wel een tip: de bodemplaat van de graankorf sluit zeer nauw. Maak de siliconenring om de plaat eerst nat, dan gaat hij een stuk gemakkelijker de moutcylinder in.

 

 

Na het monteren heb ik geprobeerd of alles naar behoren werkt en het systeem doorgespoeld met PBW en daarna met afwasmiddel. Alles werkte uitstekend. De pomp lijkt sterk genoeg en het verwarmen van 10 liter water van 15 naar 60 graden was binnen 10 minuten gepiept.

Eerste keer brouwen

Voor de eerste keer brouwen met de Grainfather heb ik een bier gekozen met veel tarwemout in de stort om te kijken of dat problemen oplevert met de filtering en recirculatie. In mijn HERMS heb ik hier nooit problemen mee gehad. Hieronder het recept van een Amerikaans tarwebier.

BrouwHulp Recept uitdraai

Basis

Omschrijving

Waarde

Kenmerk

WP132

Naam recept

Witte Wieven

Brouwdatum

05-05-2016

Bierstijl

Amerikaans tarwebier

Volume

26,0 l

Begin SG

1,050 SG

Berekende kleur (Morey)

7 EBC

Berekende bitterheid (Tinseth)

24 IBU

Brouwzaalrendement

75,0 %

Kooktijd

75 min.

Water en brouwzouten

Hoeveelheid

Ingrediënt

4,37 l

Water uit Zutphen

15,04 l

Gedemineraliseerd water

4,00 g

CaSO4

4,00 ml

Melkzuur

15,18 l

Spoelwater

Waterprofiel behandeld water

Ca

Mg

Na

HCO3

Cl

SO4

65 mg/l

3 mg/l

16 mg/l

57 mg/l

24 mg/l

126 mg/l

Vergistbare ingrediënten

Hoeveelheid

Naam

Mouterij

Kleur

%

3,000 kg

Premium pilsmout

Weyermann

2 EBC

50,8 %

2,400 kg

Lichte tarwemout

Dingemans

3 EBC

40,7 %

0,500 kg

Havervlokken

Supermarkt

2 EBC

8,5 %

Maischschema

Omschrijving

Temperatuur

Stap tijd

Rust tijd

Beslagdikte

Eiwitrust

51,0 °C

1 min.

15 min.

3,3 l/kg

Beta-amylase

63,0 °C

20 min.

30 min.

3,3 l/kg

Alfa-amylase

72,0 °C

15 min.

30 min.

3,3 l/kg

Uitmaischen

78,0 °C

10 min.

5 min.

3,3 l/kg

Hop

Hoeveelheid

Naam

Type

% alfazuur

Kooktijd/toevoeging

IBU

12,0 g

Citra

pellets

11,2%

10 min.

5,0 IBU

39,0 g

Citra

pellets

11,2%

5 min.

8,9 IBU

39,0 g

Nelson Sauvin

pellets

12,8%

5 min.

10,1 IBU

39,0 g

Nelson Sauvin

pellets

12,8%

vlamuit

0,0 IBU

39,0 g

Citra

pellets

11,2%

koudhop

0,0 IBU

Gist

Hoeveelheid

Naam

Type

23,0 g

Safale American (US-05)

bovengist

Vergisting

Kenmerk

Waarde

Starttemp. vergisting

16,0 °C

Max. temp. hoofdvergisting

18,0 °C

Eind temp. hoofdvergisting

18,0 °C

Inmaischen en maischen

Het inmaischen ging behoorlijk vlot. Grainfather vullen met demiwater en kraanwater, de thermostaat op 52 graden zetten en wachten maar. Na een minuut of 5 was deze temperatuur bereikt en kon het graan erin.

Opwarmen van het maischwater

Graan storten en goed roeren om klonten te verwijderen.

Beslag na het storten van de mout

De temperatuur was toen gedaald naar 51 graden. Dan de geperforeerde dekplaat in de graankoker duwen tot er net wat water boven staat, deksel erop en retourarm op de pijp schroeven.

 

Dekplaat erin

Ik heb het beslag tien minuten laten staan (zonder verwarming) voordat de pomp aan ging. Dat doe ik met mijn HERMS ook om te zorgen voor de zetting van een goed filterbed. Vervolgens heb ik de pomp aangezet en de verwarming op de stand Mash. De schakelaar onder aan de Grainfather heeft twee standen: Mash en Normal. Bij Normal wordt het 2 kW element ingeschakeld en bij Mash het 500 Watt element. Deze laatste gebruik je om het beslag op de juiste temperatuur te houden tijdens een maischstap. Bij deze stand schiet de temperatuur niet door als de gewenste temperatuur is bereikt en het element wordt uitgeschakeld. Bij opwarmen naar een volgende temperatuurstap of bij het opwarmen naar koken en koken gebruik je de Normal stand. Het werkt allemaal vlekkeloos. Wil je naar een volgende temperatuurstap, dan verhoog je de doeltemperatuur op de thermostaat, zet de schakelaar op Normal en als de temperatuur is bereikt zet je hem op Mash. Je moet dus zelf bijhouden hoe lang de stap loopt en op tijd de temperatuur bijstellen. BrouwHulp heeft de benodigde timers en het werkt allemaal prima samen. De temperatuurstappen worden keurig doorlopen en het wort wordt steeds helderder. [EDIT]Bij de nieuwe PID controller werkt het allemaal net even anders. Het 2 kW element staat altijd ingeschakeld en de controller bepaalt via een ingenieus algoritme hoeveel vermogen er naar het element gaat om het beslag op de juiste temperatuur te krijgen en te houden. Je kunt het hele maischschema handmatig in de controller programmeren of uit een recept halen via een app op je telefoon of tablet. De app stuurt dan automatisch het recept naar de controller. Lees HIER meer hierover. [/EDIT]

 

Recirculeren tijdens het maischen

Aan het eind van het maischen is het wort kraakhelder, net zoals bij mijn HERMS.

Filteren en spoelen

Na het uitmaischen bij 78 graden moet je de moutkorf uit de ketel tillen en vastzetten op de ketel door hem een kwart slag te draaien.

 

Moutkorf in de filterstand

Het wort loopt in de ketel. Als het vloeistofniveau daalt, duw je de dekplaat tot op het graanbed en kun je gaan spoelen. Tijdens de laatste maischstap heb ik 15 liter spoelwater opgewarmd tot 80 graden. Het spoelen gaat vlot, een teken van een niet dichtgeslagen filterbed en dat is een goed teken met zoveel tarwemout in de stort. Tijdens het spoelen heb ik de verwarming (stand Normal) aangezet om het wort op te warmen tot koken. Nadat het wort uit het filterbed is gedruppeld verwijder je de moutkorf. Ik heb het deksel op de ketel gezet, totdat het wort ging koken. Ook het filteren en spoelen verliep van een leien dakje. Aan het begin van het koken had ik precies de geplande 30 liter wort in de ketel met ook nog eens het geplande SG. Het brouwzaalrendement is dus de vooraf ingeschatte 75%.

 

Spoelt u maar!

Koken

Na een half uur werd de kooktemperatuur bereikt. Aanbevolen wordt om als het wort bijna gaat koken het schuim in het wort te roeren om overkoken te voorkomen, maar ik schep dat schuim liever af. Het bevat veel gestolde eiwitten die je toch kwijt moet uit het wort/bier. Toen dit schuim was afgeschept, was er geen gevaar meer voor overkoken. Met het 2 kW element krijg je een mooie, rollende kook.

 

Mooie, rollende kook

Zoals gebruikelijk heb ik een hopspin gebruikt voor mijn hopgiften. De hopspin die ik heb werkt ook uitstekend met pellets en in dit bier gingen uitsluitend pellets.

 

Hopspin met hoppellets

Koken duurde 75 minuten en in die tijd is er 3 liter water verdampt. Dit komt neer op 2,4 liter per uur. Er zat toen dus nog 27 liter wort (bij 100 graden) in de ketel. De hopspin heb ik uitgeperst om zoveel mogelijk wort te verzamelen.

Koelen

Na het koken plaats je het deksel op de ketel en zet de tegenstroomkoeler erop. De slangen voor het koelwater zijn mooi blauw en rood, zodat je je niet kunt vergissen welke slang je moet aansluiten op de kraan. Verschillende aansluitstukken worden meegeleverd, ik heb de Gardena koppeling gebruikt. Het gekoelde wort heb ik weer teruggeleid in de kookketel, totdat een temperatuur van 70 graden was bereikt. Het hete koelwater heb ik opgevangen in een grote emmer om te gebruiken voor het schoonmaken. Toen de 70 graden was bereikt, ging de hopspin met de vlamuithop er weer in. Na een kwartier trekken heb ik de pomp en het water weer aangezet om verder te koelen. Toen het wort 40 graden was heb ik de wort uit slang in mijn gistvat gehangen om het gekoelde wort op te vangen. Deze kwam toen met 17 graden uit de koeler. Ik heb bij de tegenstroomkoeler twee puntjes van kritiek: de slang waar het wort uit komt vind ik te kort. Het gistvat moet heel dicht tegen de Grainfather kunnen staan, anders haal je het niet. Het tweede kritiekpunt is dat de koeler geen ingebouwde thermometer heeft, zodat je met een externe thermometer moet klooien om de temperatuur van het uitstromende wort te meten. Dat vind ik heel onhandig.

 

Tegenstroomkoeler aan het werk

Schoonmaken

Na het leegpompen van de ketel heb ik gemeten hoeveel er in de ketel achterblijft en dat is precies 1,5 liter. Meer had er ook niet uit gekund, want er lag een dikke laag eiwitten onderin de ketel. De ketel kan ik eenvoudig leeggieten in de douchebak in mijn brouwerij. Daarna heb ik hem gevuld met heet water met afwasmiddel om hem met een zachte spons schoon te soppen. Dat ging allemaal prima. Ik had wel wat aangebakken eiwitten op de bodem van de ketel waaronder het verwarmingselement zit, maar dat was zo weg. Hopelijk heeft dat geen negatief effect op de smaak van het bier. We zullen later wel zien proeven.

Na het soppen heb ik de Grainfather weer leeggegoten en nagespoel met heet water. Daarna heb ik 10 liter heet water in de ketel gedaan en PBW toegevoegd. Vervolgens de pomp, toevoerpijp en tegenstroomkoeler een kwartier doorgespoeld. Dan de Grainfather weer leeggegoten, gevuld met wederom 10 liter water en weer een kwartier alles doorgespoeld. Daarna leeggegoten en alles afgedroogd. Het schoonmaken ging prima zo en nam niet meer tijd in beslag dan het schoonmaken van mijn HERMS en platenkoeler.

Oordeel

De hele brouwdag, inclusief schoonmaken nam 5,5 uur in beslag en dat is gemiddeld een half uur korter dan een brouwdag met mijn HERMS. Dat zit vooral in de snellere opwarmtijden tijdens het maischen en naar koken toe. Dat is dus winst.

Er zit geen geavanceerde controller in deze versie van de Grainfather, waardoor je niet een heel maischschema in kunt programmeren. Sinds 2017 wordt een geavanceerde controller meegeleverd waarbij je wel een heel maischschema kunt ingeven. De thermostaat werkt naar behoren en op de Mash stand heb ik geen temperatuuruitschieters gezien. Hij houdt het beslag heel goed op de ingestelde temperatuur, zodat je er geen omkijken naar hebt.

Het wort wordt kraakhelder, net als in mijn HERMS. Uitstekend. Dat geeft aan dat de filtering goed verloopt.

Filteren en spoelen op de Grainfather manier werkt prima. Het filterbed is niet dichtgeslagen. Enige zorg heb ik wel over de zuurstofopname van het hete wort omdat het wort in de kookketel klettert, maar er zijn wetenschappelijke aanwijzingen dat zuurstofopname van heet wort niet veel effect heeft op de kwaliteit van het bier. We zullen het zien.

Koken van het wort doet de Grainfather prima. Het wort kookt precies hevig genoeg. Mooie rollende kook zonder dat het wort uit de ketel spat. De 2,4 liter verdamping per uur is prima. Enig punt van zorg is wel het aanbranden, maar dat kan zijn dat het bij dit bier optrad vanwege de enorme hoeveelheid eiwitten.

Over de tegenstroomkoeler heb ik al mijn kritiekpunten gegeven. Ik denk dat ik een aansluiting ga maken voor mijn tegenstroomkoeler met ingebouwde thermometer, zodat ik die kan gebruiken met mijn Grainfather. Deze werkt bovendien efficiënter dan de bijgeleverde tegenstroomkoeler.

De Grainfather is goed doordacht, waardoor je er prettig en gemakkelijk mee kunt werken. Ik vond het in ieder geval een genot om mee te brouwen en er zullen nog vele brouwsels volgen. Al met al ben ik heel blij met mijn aanwinst.

 

9 mei 2016

Het bier is overgeheveld. Hij is behoorlijk hoppig, dus ik besluit om de koudhop achterwege te laten. Met teveel hop raakt hij uit balans, denk ik. De smaak is verder uitstekend. Ik detecteer geen negatieve smaakeffecten van het beetje aangebrande eiwitten op de bodem van de Grainfather. Het SG is gezakt naar 1,019, maar het bier gist nog redelijk snel door. Na een paar uur staat er alweer een schuimlaag op het bier van een paar centimeter. Het volume in de mandfles is ongeveer 24,5 liter.

12 mei 2016

Naar een idee van René Haring op het Hobbybrouwen forum heb ik een thermometer gemaakt van een stuk koperbuis met een thermometer plakstrip. Aan de uitgang heb ik een extra stuk slang gezet, zodat ik nu genoeg lengte heb om een gistvat te bereiken dat 2 meter van de Grainfather af staat.

 

 

21 juni 2016

Het bier is bijzonder lekker geworden. De hop komt sterk naar voren en heeft een citroenachtig karakter. Een heerlijk zomerbier!

 

26 juni 2016

Na de tweede keer met de Grainfather gebrouwen te hebben, ben ik toch niet helemaal tevreden met de bijgeleverde tegenstroomkoeler. Mijn platenkoeler werkt veel efficiënter. Daarom heb ik de slang van de tegenstroomkoeler geschroefd en er een aansluitnippel op gezet voor de snelkoppelingen die ik gebruik. Nu kan ik mijn platenkoeler aansluiten op de Grainfather. Bij de volgende brouwsessie zullen we zien of dit beter werkt.

 

 

23 augustus 2016

Koelen met de platenkoeler gaat inderdaad een heel stuk sneller. De bij de Grainfather geleverde tegenstroomkoeler kan de berging in als reservekoeler.

 

6 februari 2016

Na 7 brouwsels in de Grainfather kan ik niet anders dan zeer tevreden zijn met dit systeem. Het is werkelijk een genot om mee te brouwen. De kwaliteit van de bieren is uitstekend, maar niet anders dan wanneer ik in mijn HERMS of in mijn koelbox brouw en dat is ook niet zo gek, want de kwaliteit van bier wordt voornamelijk bepaald door een goede vergisting en hygiënisch werken. Zoek je een semi-automatisch brouwsysteem, dan kan ik de Grainfather zeker aanbevelen.

 

23 maart 2017

Vandaag is de nieuwe Grainfather control unit binnen gekomen. Deze nieuwe controller is veel geavanceerder dan de oude. Je kunt via de Grainfather Connect app de controller aansturen en een recept in de controller zetten. Het maischschema wordt dan automatisch uitgevoerd. Kijk HIER over hoe je dat met BrouwHulp recepten doet. De controller is PID gestuurd, waardoor het beslag beter op de juiste temperatuur blijft.